പൊതുമേഖലാ ബാങ്കുകളെ ലയിപ്പിക്കുകയോ സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കുകയോ ചെയ്യുന്ന നീക്കങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച് വൃത്തങ്ങളിൽനിന്ന് വരുന്ന വിവിധ റിപ്പോർട്ടുകൾക്ക് പിന്നാലെ, ധനമന്ത്രി നിർമല സീതാരാമൻ രംഗത്തെത്തി. ബാങ്കുകളുടെ സ്വകാര്യവൽക്കരണം രാജ്യത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക ഉൾപ്പെടുത്തലിനും (Financial Inclusion) ദേശതാൽപര്യത്തിനും തിരിച്ചടിയാകില്ല എന്നായിരുന്നു അവരുടേതായ നിലപാട്. ഡൽഹി സർവകലാശാലയിലെ ഡൽഹി സ്കൂൾ ഓഫ് ഇക്കണോമിക്സ് സംഘടിപ്പിച്ച പരിപാടിയിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു ധനമന്ത്രി.
1969-ലെ ദേശസാൽക്കരണം മുതൽ ഇന്നുവരെ
1969-ൽ ബാങ്കുകൾ ദേശസാൽക്കരിച്ചപ്പോൾ ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്നത് പൊതുജനങ്ങൾക്ക് വായ്പാ സൗകര്യങ്ങൾ എത്തിക്കുക എന്നതായിരുന്നു. നിർമലയുടെ വാക്കുകളിൽ, “ആ ലക്ഷ്യം ഏതാണ്ട് കൈവന്നുവെങ്കിലും, നിയന്ത്രണം സർക്കാരിന്റെ കൈവശമായതിനാൽ ബാങ്കിങ് മേഖലയിൽ ആവശ്യമായ പ്രൊഫഷണലിസം വളരാനായില്ല.”
അവർ ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയത് —“സ്വകാര്യവൽക്കരണം നടത്തി ബാങ്കുകളുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം വർധിപ്പിക്കുമ്പോൾ, സേവനങ്ങൾ സമൂഹത്തിലെ എല്ലാ വിഭാഗങ്ങളിലേക്കും എത്തില്ലെന്ന വാദം യാഥാർത്ഥ്യമല്ല.”
പഴയ പ്രതിസന്ധിയും പുതിയ മാറ്റങ്ങളും
2004–08 കാലയളവിൽ പൊതുമേഖലാ ബാങ്കുകൾ വൻതോതിൽ കോർപ്പറേറ്റ് വായ്പകൾ അനുവദിച്ചു. പക്ഷേ 2008-09ലെ ആഗോള സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യം മൂലം പല പദ്ധതികളും തകർന്നു, ഇതോടെ ബാങ്കുകൾ ഇരട്ട ബാലൻസ് ഷീറ്റ് പ്രതിസന്ധി (Twin Balance Sheet Crisis) നേരിട്ടു — ലഭിക്കാത്ത വായ്പകളും കുടിശ്ശികകളുമാണ് ഇതിന് കാരണം.
നരേന്ദ്ര മോദി സർക്കാരിന്റെ കാലത്ത് ഇൻസോൾവൻസി ആൻഡ് ബാങ്ക്റപ്റ്റ്സി കോഡ് (IBC) നടപ്പിലാക്കി കിട്ടാക്കടം വീണ്ടെടുക്കാനുള്ള നടപടികൾ ശക്തമാക്കി. കൂടാതെ, സർക്കാർ പൊതുമേഖലാ ബാങ്കുകൾക്ക് വൻതോതിൽ മൂലധനസഹായം നൽകിയതോടെ കിട്ടാക്കട അനുപാതം 12 ശതമാനത്തിൽ നിന്ന് 5 ശതമാനത്തിനും താഴെ എത്തി.
ബാങ്കുകളുടെ സാമ്പത്തിക നില മെച്ചപ്പെട്ടതായി ധനമന്ത്രി
ധനമന്ത്രിയുടെ വിലയിരുത്തലനുസരിച്ച്, കഴിഞ്ഞ ആറുവർഷത്തിനുള്ളിൽ പൊതുമേഖലാ ബാങ്കുകൾ ആസ്തിമൂല്യത്തിലും പലിശ വരുമാനത്തിലും (Net Interest Margin – NIM) ഗണ്യമായ പുരോഗതി കൈവരിച്ചു. വായ്പാ വിതരണവും നിക്ഷേപങ്ങളും വളർന്നു. ഫിനാൻഷ്യൽ ഇൻക്ലൂഷനിൽ ഇന്ത്യ വലിയ മുന്നേറ്റം നേടി എന്നും നിർമല വ്യക്തമാക്കി.
ഐഡിബിഐ ബാങ്ക് വിൽപനയ്ക്ക് വേഗം
പ്രസംഗത്തിൽ ധനമന്ത്രി ഏതെങ്കിലും പ്രത്യേക ബാങ്കിന്റെ സ്വകാര്യവൽക്കരണം പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടില്ല. എന്നാൽ ഐഡിബിഐ ബാങ്കിന്റെ നിയന്ത്രണ ഓഹരികൾ വിൽക്കാനുള്ള നീക്കം പുരോഗമിക്കുകയാണെന്നത് ഉറപ്പാണ്.
കേന്ദ്രസർക്കാരിനും എൽഐസിക്കും ചേർന്ന് ഇപ്പോൾ 60.72% ഓഹരി പങ്കാളിത്തമുണ്ട് — ഇതിൽ **കേന്ദ്രത്തിന് 30.48%**യും എൽഐസിക്ക് 30.24% ഉം. ഈ ഓഹരികൾ വിൽക്കാനുള്ള നടപടിക്രമങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുകയാണ്.
സെബിയുടെ പൊതു ഓഹരി ചട്ടം
സെബിയുടെ മാർഗനിർദ്ദേശപ്രകാരം, ഓരോ കമ്പനിയും കുറഞ്ഞത് 25% ഓഹരികൾ പൊതു ഓഹരി ഉടമകൾക്ക് കൈമാറണം. അതായത്, സർക്കാർ (പ്രമോട്ടർ) പരമാവധി 75% ഓഹരി മാത്രം കൈവശം വയ്ക്കാനാകും. ബാങ്കുകളുടെ ഓഹരി വിൽപനയുടെ പ്രധാന ഉദ്ദേശം ഈ നിയമം പാലിക്കലാണെന്ന് കേന്ദ്ര വൃത്തങ്ങൾ വ്യക്തമാക്കുന്നു.
ബാങ്ക് ലയന നീക്കങ്ങൾ – ലക്ഷ്യം: ഗ്ലോബൽ നിലവാരം
നിലവിൽ ഇന്ത്യയിൽ 12 പൊതുമേഖലാ ബാങ്കുകളാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. ഇവയെ 3–4 പ്രധാന ബാങ്കുകളായി ലയിപ്പിക്കാനുള്ള നീക്കങ്ങൾ 2025–26 സാമ്പത്തിക വർഷത്തിൽ തന്നെ ആരംഭിക്കാമെന്ന് സൂചനകൾ ഉണ്ട്.
ലയന സാധ്യതകൾ
• ബാങ്ക് ഓഫ് മഹാരാഷ്ട്ര, യൂക്കോ ബാങ്ക്, പഞ്ചാബ് ആൻഡ് സിന്ധ് ബാങ്ക് → എസ്ബിഐ
• സെൻട്രൽ ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ, ഇന്ത്യൻ ഓവർസീസ് ബാങ്ക് → പഞ്ചാബ് നാഷണൽ ബാങ്ക്
• യൂണിയൻ ബാങ്ക്, ഇന്ത്യൻ ബാങ്ക്, ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ → കനറാ ബാങ്ക്
• ബാങ്ക് ഓഫ് ബറോഡ സ്വതന്ത്രമായി നിലനിർത്താനാണ് സാധ്യത.
സർക്കാരിന്റെ ദീർഘകാല ലക്ഷ്യം
ലോകത്തിലെ മുൻനിര 20 ബാങ്കുകളിൽ കുറഞ്ഞത് രണ്ട് ഇന്ത്യൻ പൊതുമേഖലാ ബാങ്കുകളെ ഉൾപ്പെടുത്തുക. ലയനങ്ങൾ നടപ്പായാൽ വമ്പൻ പദ്ധതികൾക്കും അടിസ്ഥാന സൗകര്യ നിക്ഷേപങ്ങൾക്കും ആവശ്യമായ വായ്പാ ശക്തി ഈ ബാങ്കുകൾക്ക് ലഭ്യമാകുമെന്നാണ് ധനമന്ത്രാലയത്തിന്റെ കണക്കുകൂട്ടൽ.
നിർമല സീതാരാമന്റെ പ്രസ്താവന, പൊതുമേഖലാ ബാങ്ക് പുനർരൂപീകരണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള സർക്കാരിന്റെ ദീർഘകാല ദൃഷ്ടികോണം വ്യക്തമാക്കുന്നു. ബാങ്കിങ് മേഖലയെ കൂടുതൽ പ്രൊഫഷണലും ലാഭകരവുമാക്കാനുള്ള ശ്രമമാണിത് — പൊതുമേഖലാ പാരമ്പര്യം നിലനിർത്തിക്കൊണ്ട്, ആഗോള നിലവാരത്തിലേക്ക് ഉയരാനുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ബാങ്കിങ് പരിഷ്കാരത്തിന്റെ പുതിയ അധ്യായം.
